AB portalinde yer alan Türkiye raporu için tıklayınız.

Şekil. Avrupa Birliği 2010 yılı e-Devlet Performans Ölçümü – Tam Çevrimiçi Mevcudiyet Düzeyleri [Ref]

2010 yılındaki ölçümlemesinde Türkiye ile ilgili önemli değerlendirmeler yapılmıştır [Ref]:

• Hizmetlerin elektronik ortamda sunumunda Türkiye %89’luk bir oranla %82 olan AB ortalamasının üstündedir. Türkiye, hizmetlerin elektronik ortamda sunumu sıralamasında, ölçümü yapılan 32 ülke arasında 17. sırada yer almaktadır.
• Hizmetlerin olgunluk düzeyi %91 oranında gerçekleşmiştir. Bu hizmetlerden iş dünyasına dönük hizmetlerin olgunluğu %100 oranında (AB ortalaması %94), vatandaşa dönük hizmetlerin olgunluğu ise %85 oranında (AB ortalaması %87) gerçekleşmiştir.
• Türkiye’nin e-hizmetleri, kullanıcı deneyimi değerlendirmesinde %80, kullanıcı memnuniyeti değerlendirmesinde ise %100 oranlarını elde etmiştir (AB ortalaması sırasıyla %79 ve %80’dir). e-Hizmetler kullanıcı deneyimi endeksi aşağıdaki unsurlardan oluşmaktadır:
• Hizmet sunumunda şeffaflık: %89 (AB ortalaması %52),
• Çoklu kanallardan hizmet sunumu: %90 (AB ortalaması %88),
• Mahremiyet ve bilgi güvenliği: %78 (AB ortalaması %90),
• Kullanım kolaylığı: %94 (AB ortalaması %80).
• İncelenen portaller kullanılabilirlik açısından %80, portal tasarımında yeterlilik açısından %100 ve hizmet paketleri açısından %100 değerlerini elde etmiştir. AB ortalamaları sırasıyla %77, %89 ve %77’dir.
• Ölçülen 9 yatay sağlayıcıdan 6’sı Türkiye’de kullanılabilir durumdadır. Bunlar; “temel ortak kullanımlı veritabanları”, “elektronik ödeme”, “açık spesifikasyonlar”, “tek şifreyle erişim”, “güvenli elektronik belge paylaşımı” ve “elektronik belge veritabanı”dır.
• Türkiye’de “temel ortak kullanımlı veritabanları” konusunda yasal dayanak var iken; “mimari kılavuzları” hakkında yasal dayanak bulunmamaktadır. Türkiye, mevcut durumda, incelenen göstergeler açısından (görünürlük ve ön ihale süreçleri) e-ihale değerlendirmesinde son sırada yer almaktadır. “Elektronik kimlik”, “mimari kılavuzları” ve “yatay altyapı ve hizmet katalogları” henüz Türkiye’de kullanılmamaktadır.

Yürütülen çalışmalar sonrasında 2014 Mayıs ayında yeni rapor [Ref] yayınlanmıştır. Bu rapora göre farklı başlıklarda incelenen ülkeler içerisinde Türkiye üst – orta sıralarda yer almaktadır. Avrupa’nın performans ölçümlerinde ağırlıklı olarak gerçekleşen sonuçlara ve kullanım düzeyine bakılmaktadır. Bu amaçla performans ölçümünün daha da tabana yayılması ve toplum ve ekonomi üzerindeki etkisini gözlemlenmesi amaçlanmaktadır.

Şekil. Avrupa Birliği 2014 e-Devlet Performans Ölçümü – Kullanıcı Deneyimi [Ref]

Bir başka örnek olarak 2012 ve 2013 yılları yaşamsal olayları ölçümlerinin ortalaması kapsamında yapılan değerlendirmeye göre Türkiye vatandaş odaklı hizmet sunumunda 2014 raporunda, 33 ülke arasında 7. sırada yer almaktadır. Raporda Türkiye ile ilgili yapılan diğer değerlendirmeler aşağıdaki gibidir:

• Hizmetlerin elektronik ortamda sunumunda Türkiye %86’lık bir oranla %72 olan AB ortalamasının üstündedir. Kullanılabilirlik konusunda ise %76’lık orana sahiptir. Bu ikisinin birlikte değerlendirilmesiyle aşağıdaki şekilde görülen %82 olan “Vatandaş Odaklı Hizmet Sunumu” olarak ortaya çıkmıştır.
• Türkiye servis sunumu, kişisel veriler ve kamu organizasyonu konularında şeffaflık sağlamada %51’lik oranla %48 olan AB ortalamasının üstündedir.
• Türkiye’nin hizmetlerin elektronik ortamda sunumu için kullanılan 5 temel koşulun sağlanması konusunda da durumu aşağıdaki gibidir:
  • Güvenilir Kaynaklar Sunma: Türkiye %46’lık oranla, %47 olan AB ortalamasının altındadır.
  • “Single Sign On” Sağlama: Türkiye’nin %86’lık oranla, %58 olan AB ortalamasının çok üstüne çıktığı görülmektedir.
  • Elektronik Kimlik: Elektronik hizmetlere erişim için Türkiye’nin kimlik sağlamada %88’lik oranla %62 olan AB ortalamasının üstünde olduğu görülmektedir.
  • Elektronik Doküman Sağlama: Türkiye %59’luk oranla %57 olan AB ortalamasının üstündedir.
  • Elektronik Güvenlik: Türkiye %0 değerlendirme oranına sahiptir. AB için ortalama ise %35’dir.

Şekil. Avrupa Birliği 2014 e-Devlet Performans Ölçümü – Vatandaş Odaklı Hizmet Sunumu [Ref]

2003 – 2016 yılları arasında 8 kez gerçekleştirilen ölçümlemenin Türkiye için paylaşılan değerlendirmeleri aşağıdaki tabloda yer almaktadır.

Ancak bu iyileşmenin ülkemizin durumunu göstermede yeterli olmadığı değerlendirilebilir. Gerçek durum ile sıralamadaki yerimizin farklı olmasındaki en önemli sebepler şu şekilde sıralanabilir:

• BM e-Devlet Gelişmişlik Endeksindeki e-Devlet projelerinin dolaylı olarak sorgulandığı çevrimiçi endeksin ağırlığı 1/3 ‘tür. Eğitim ile ilgili başlıkların yer aldığı İnsan Kaynağı Endeksinin ağırlığı da 1/3 ’tür. Ancak bu endekste Türkiye sıralarda yer almaktadır. BM açısından bu metodolojinin değişmesi beklenmemektedir. Çünkü BM bulunduğu konum itibariyle milenyum kalkınma hedefleri gibi daha temel sorunlarla e-Devlet ölçümleme çalışmasını ilişkilendirmek durumundadır.
• Telekomünikasyon Altyapısı Endeksi ve İnsan Kaynağı Endeksi istatistiklerinin ilgili kuruluşlara aktarıldığı ve ölçümlemede kullanıldığı dönemler arasında muhtemel uyumsuzluklar olabilmektedir.
• Özellikle telekomünikasyon ve insan kaynağı endeksleri için kullanılan kriterler az gelişmiş ülkeleri de dikkate alan ve en yaygın olarak sağlanabilen ölçütleri içermektedir. Türkiye’de güçlü yapısı ile dikkat çeken mobil imza, 3G penetrasyonu gibi bazı telekomünikasyon göstergeleri, Telekomünikasyon Endeksi kriteri içerisinde yer almamaktadır.
• Tarama çalışmasını yapan kişilerin ortalama bir kullanıcı bilgi düzeyinde olması beklenmekte ve uygulama bu şekilde gerçekleşmektedir. Araştırılan başlık ülkemizde mevcut olsa bile incelemeye tabi tutulan kamu internet siteleri ve e-hizmetlerin fonksiyonelliğine yönelik hem Türkçe hem de İngilizce bilgiye kolay erişilememektedir.
• İnternet taramalarında öncelikli alanlara ve yeni gelişen eğilimlere yönelik bütüncül devlet yaklaşımlarına ve e-Devlet ile ilgili sorumluluklara yönelik strateji, üst politika ve eylem metinlerine kolay ulaşılamamaktadır.

BM  portalinde yer alan Türkiye sayfası için tıklayınız.

Sıralamalardan görüldüğü üzere Türkiye’nin konumu için genel olarak bir iyileşme söz konusudur. Ancak Türkiye değerlendirmeye alınan 139 ülke arasından 48. sırada yer almıştır. Yabancı yatırımcıları ülkemize çekme ve ticari faaliyetlerin kolaylaşması hedefinin ön planda olduğu Türkiye için ağ toplumu hazır olma endeksindeki pozisyonu arzu edilen noktada olunmadığını göstermektedir.

2015 yılı itibarıyla Türkiye politika ve düzenleyici çevre kriteriyle 4,4 ortalamayla 44. sırada yer almıştır. (Bu kriterle Singapur 5,9 ortalama ile 1.sırada konumlanmıştır). İş ve yenilik kriteriyle Türkiye 37. sırada 4,9 puan almıştır. BİT’in vatandaşlara yansıması indeksinde göreceli olarak Türkiye 4,0 ortalama ve 67. sıra ile daha alt düzeylerde kalmıştır. Buna karşın BİT’in devlete ve iş dünyasına nüfuzu sırasıyla 55 ve 53 sıra ile daha iyi konumda olduğu görülmektedir.

WEF portalinde yer alan Türkiye sayfası için tıklayınız.

2010 – 2016 yılları arasında 7 kez gerçekleştirilen ölçümlemenin Türkiye için paylaşılan değerlendirmeleri aşağıdaki tabloda yer almaktadır.

Singapur 91.0 endeks puanı ile 65 ülkenin yer aldığı  e-Devlet Sıralamasında, 2016 yılında, 1. sırada yer almaktadır.

Orjinal çalışmanın paylaşıldığı siteye erişmek için tıklayınız.

2010 – 2016 yılları arasında 6 kez gerçekleştirilen ölçümlemenin Türkiye için paylaşılan değerlendirmeleri aşağıdaki tabloda yer almaktadır.

ITUData portalinde yer alan Türkiye sayfası için tıklayınız.

2013 – 2016 yılları arasında 3 kez gerçekleştirilen ölçümlemenin Türkiye için paylaşılan değerlendirmeleri aşağıdaki tabloda yer almaktadır.

OpenData Barometer Data portalinde yer alan Türkiye sayfası için tıklayınız.